Maimamu wa Kishia : Tofauti kati ya masahihisho

Wasunni hawakubali Uimamu wa Maimamu wa Kishia, lakini wanaonyesha upendo juu yao na kukubaliana na mamlaka yao ya kidini na kielimu.

Majina ya Maimamu 12 hayajatajwa katika Qur'an, lakini kuna baadhi ya Hadithi kutoka kwa Mtume (s.a.w.w) kama vile Hadithi ya hotuba ya Ghadir, Hadith iliyo nukuliwa na Jabir na Hadith ya Makhalifa Kumi na mbili (a.s). Kwa mujibu wa Hadithi hizi, Maimamu na warithi wa Mtume (s.a.w.w) ni watu kumi na mbili, wote ni kutoka kwa Waquraishi na familia ya Mtume (s.a.w.w).

Kwa mujibu wa maoni ya madhehebu ya Mashia Ithnaashariyyah, Imam Ali (a.s) aliteuliwa na kupewa nafasi ya Uimamu kupitia vielelezo vya wazi kabisa kutoka Mtume (s.a.w.w). Yaani yeye aliteuliwa moja kwa moja na Mtume (s.a.w.w). Tangu wakati huo, kila imamu amemtambulisha imamu atakaye fuata baada yake kwa vielelezo vya wazi na kwa maandishi. Kwa hiyo, warithi 12 baada ya Mtume (s.a.w.w), ni hawa wafuatao: Ali bin Abi Talib, Hassan bin Ali, Hussein bin Ali, Ali bin Hussein, Muhammad bin Ali, Ja’afar bin Muhammad, Musa bin Jafa’ar, Ali bin Musa. Muhammad bin Ali, Ali bin Muhammad, Hassan bin Ali na Mahdi (amani iwe juu yao). Kwa mujibu wa mtazamo mashuhuri wa Kishia, Maimamu kumi na mmoja waliuawa kishahidi na wa mwisho ambaye ni Mahdi aliyeahidiwa kudhuhiri, yuko katika ghaibu.

Imani ya uimamu wa maimamu kumi na wawili ni miongoni mwa itikadi za madhehebu ya Shia Ithnaashariyya. [1] Kwa mtazamo wa Mashia, Maimamu wameteuliwa na Mwenyezi Mungu na hutangazwa kupitia Mtume Muhammad (s.a.w.w). [2] Mashia wanaamini kwamba ijapokuwa majina ya Maimamu hayakutajwa ndani ya Qur’ani, lakini Uimamu wa wao umetajwa katika Aya kadhaakama. Miongoni mwa Aya zinazo zungumzia Uimamu, kama vile; Aya ya Awli al-Amr, Aya ya Tat-hir, Aya ya Wilayah, Aya ya Ikmaal, Aya ya Tabligh na Aya ya Saadiqina. [3] Bila shaka majina na idadi ya Maimamu hao (a.s) yametajwa katika Hadith. [4]

Kwa mtazamo wa madhehebu ya Mashia wa Imamiyya, baadhi ya sifa za Maimamu kumi na mbili ni kama zifuatazo: [Maelezo 1]  

Uongozi wa Maimamu kulingana na kalenda ya Hijiria Qamaria

Imamu Ali Imamu

  Hassan    Imamu Hussein   Imamu HSajjad   Imamu HBaqir   Imamu HSadiq   Imamu HKadhim   Imamu HRidha Imamu Jawad Imamu Hadi      Imamu Askari Imamu Mahdi

11. H      40. H      50. H      61. H    94. H    115. H  148. H    183. H  203. H    220. H  254. H    260. H   

Ili kuthibitisha Uimamu wa Maimamu kumi na wawili, wanavyuoni wa Shia wamewasilisha hoja mbali mbali za kimantiki (kiakili) pia hoja za maandiko. Hoza za kimantiki zilizo simamishwa na wanazuoni hao ni kama vile; Umaasumu na ubora wa Maimamu (a.s). Kwa upande wa hoja za maandiko, wao maetoa vielelezo vya baadhi ya Hadithi kama vile; Hadithi ya Jabir, Hadithi ya Lauh, na Hadithi ya Makhalifa 12. [24]

Kuna baadhi ya Hadithi zilizo simuliwa na Wasunni ambapo idadi ya makhalifa wa Mtume (s.a.w.w.) na baadhi ya sifa zao, kama vile sifa ya Uquraishi, zimetajwa ndani yake. Mtume (s.a.w.w.)  katika Hadithi iliyo nukuliwa na Jabir bin Samra kutoka kwa Mtume (s.a.w.w) amesem: “Dini hii itaendelea kuwa salama madhali (endapo) mtatawaliwa na Makhalifa 12, ambao wote wanatokana na ukoo wa Kikuraishi” "Katika Hadithi iliyonukuliwa na Ibn Massoud, idadi ya Warithi watakao shika nafasi ya uongozi baada ya Mtume (s.a.w.w.) ni 12, ambayo ni sawa na idadi ya Wana wa Israeli. Kwa mujibu wa maelezo ya Sulaiman bin Ibrahim Qanduzi, ambaye ni mwanazuoni wa Kisunni, makhalifa kumi na mbili walio kusudiwa katika Hadithi ya bwana Mtume (sa.w.w) ni Maimamu kumi na mbili wa Kishia, kwa sababu Hadithi hii haiwezi kuingiza wengine wasiokuwa hao. [30]

Maelezo ya Ufafanuzi

• Hadithi maarufu ya Ghadir inaeleza kwamba Mtume Muhammad (s.a.w.w) alimteua Ali bin Abi Talib (a.s) kuwa mrithi wake mbele ya waumini wote huko Ghadir Khum, mji ulioko Saudi Arabia.

• Imamu wa kwanza wa Shia Imamia ni Ali bin Abi Talib (a.s), ambaye alikufa mwaka wa 40 Hijiria. Imamu wa mwisho wa Mashia ni Imamu Mahdi (a.s), ambaye anaaminika kuwa amejificha na atarudi siku moja kurejesha haki duniani.

Hujjatu bin Hassan Qaim Abu al-Qasim 15 Shabani 255 Mwandamo Samarraa Narjis Khatun

Alikuwa ni mtu wa kwanza kumuamini Mtume (s.a.w.w), [35]  na alikuwa karibu sana na bwana Mtume Muhammad (s.a.w.w) amabye alioa binti yake, Fatima (s.a). [36]

Ingawa Mtume Muhammad (s.a.w.w) mara kadhaa alimtambulisha Ali (a.s) kama mrithi wake, [37] -ikiwemo tukio la Ghadir Khum- ila Abu Bakar alichaguliwa kuwa Khalifa wa kwanza wa Waislamu baada ya kifo cha Mtume (s.a.w.w.). [38]

Imepokelewa kutoka kwa Ibn Abbas kwamba; zaidi ya Aya 300 zimeteremshwa kumsifu Ali (a.s). [43]

Pia imepokelewa kutoka kwake kwamba Mungu hakuteremsha aya yoyote ambayo ndani yake mna ibara isemayo «یا أیها الذین آمنوا» "Enyi mlioamini", isipokuwa Ali (a.s) yuko mbele ya Waumini hao na ndiye Amiri wao. [44]

Hassan bin Ali (a.s), anayejulikana kama Imamu Hassan (a.s) au Imamu Hasan al-Mujtaba, ni mwana wa Imam Ali bin Abi Talib (a.s) na bibi Fatima (a.s), alizaliwa tarehe 15 Ramadhani mwaka wa 3 Hijiri huko Madina. [45]

Baada ya kuuawa kwa baba yake, kupitia amri ya Mungu na wasia wa marehemu baba yake, Imamu Hassan (a.s) alichukua nafasi ya baba yake kama ni Imamu wa kwanza wa Mashia. Alitawala kama Khalifa wa Waislamu kwa takriban miezi sita. [46]

Imamu Hassan (a.s) alikuwa mmoja wa wale waliokuwa katika tukio la kufunikwa shuka la Hadithi ya Kisaa, [50] na alikuwa ni mmoja wa wale waliokuwapo katika tukio la Mtihani wa Mubahala, [51] na ni mmoja wa Ahlul- al-Bait ambao Aya ya Utakaso imeshuka juu yao. [52]

Imamu Hussein (a.s), anayejulikana pia kama Abu Abdillahi na Sayyid al-Shuhada, ni Imamu wa tatu wa Shia, na mwana wa Imamu Ali bin Abi Talib na Fatima Zahra. Alizaliwa mwezi 3 Shaaban mwaka wa nne wa Hijria huko Madina. [53]

Imamu Hussein (a.s) alichukua nafasi ya Uimamu kupitia amri ya Mtume, wasia wa baba yake na masisitizo ya kaka yake, baada ya kuuawa kwa kaka yake (Imamu Hassan (a.s)). [54] Yeye alitawala kwa kipindi cha miaka kumi, [55] ambapo miezi sita ya mwisho ya utawala wake iliambatana na ukhalifa wa Mu'awiyah. [56]

Imam Hussein (a.s) alifika Karbala, mahala ambapo alikabiliwa na kuzingirwa na wanajeshi wa Yazid ibn Mu'awiyah, mnamo mwezi 10 Muharram, yeye pamoja na Masahaba zake walipambana na jeshi hilo -lililo ongozwa na Omar bin Sa’ad- kwa ushujaa mkubwa kabisa. Hatimae katika vita hivyo vya siku ya Ashura, yeye yeye pamoja na masahaba zake waliuawa shahidi, na wanawake na watoto walibakia mateka mikononi mwa maadui, miongoni mwao akiwemo Imamu Sajjad (a.s) ambaye alikuwa ni mgonjwa katika wakati wa vita hivyo. [60]

Imamu Hussein (a.s) ni mmoja wa walifinikwa shuka waliotajwa katika Hadithi ya Kisaa. [61] Pia yeye ni mmoja wa waliohudhuria tukio la changamoto ya Mubahala, [62] na ni mmoja wa Ahl al-Bait walio shukiwa na Aya ya utakaso. [63]

Ali bin Hussein (a.s), anayejulikana pia kama Sajjad na Zainal Abidin, ni Imamu wa nne wa Shia, mwana wa Imam Hussein (a.s), yeye aliyezaliwa na Shahrbanu binti Yazdegerd wa Tatu (mfalme wa Iran), mwaka wa 38 Hijiria huko Madina. [64]

Imam Sajjad (a.s) alitekwa nyara katika tukio la Karbala na kupelekwa pamoja na mateka wa Karbala kwenda Kufa [65] na Sham (Syria). [66] Akiwa mjini Sham, alitoa hotuba ya kujitambulisha yeye pamoja na baba zake ambayo iliwagusa mno watu wa Sham. [67]

Mkusanyiko wa maombi na dua za Imam Sajjad (a.s), ambazo zinajumuisha maarifa mengi ya kidini ndani, yamekusanywa katika kitabu kiitwacho Sahifa Sajjadiya. [73]

Imamu Muhammad bin Ali, maarufu kama Imamu Muhammad al-Baqir (a.s), ni Imamu wa tano wa Shia. Yeye ni mtoto wa Imamu Sajjad (a.s) na mama yake ni Fatima, [74] binti wa Imamu Hassan (a.s), naye alizaliwa huko Madina mwaka wa 57 Hijiria. [75] Baada ya baba yake, alitawazwa kuwa Imamu kupitia amri ya Mungu, Mtume (s.a.w.w.), pamoja na wasia wa Maimamu waliotangulia kabla yake. Mnamo mwaka wa 114 Hijiria, [77] aliuawa kwa sumu kupitia mkono wa Ibrahim bin Walid bin Ablulmalik, [78] ambaye ni ndugu wa khalifa wa Amawiy. Baada kifo chake, Imamu Muhammad al-Baqir alizikwa karibu na kaburi la baba yake katika makaburi ya Baqi'i. Yeye pia alikuwa na miongoni mwa walio hudhuria katika tukio la vita vya Karbala, ambapo wakati huo alikuwa na umri wa miaka minne. [80]

Katika kipindi cha Imamu wa tano, ambacho kilidumu kwa miaka 18 au 19, [81] kulikuwa na harakati za kimapinduzi na vita vya kila siku kutokana na dhuluma za Bani Umayyah. Harakati hizo ziliufanya utawala wa kikhalifa uwe katika hali ya fazaa za kila siku, jambo ambalo lilileta afuani kwa upande wa Mashia, ambapo serikali hiyo ilikuwa haina wakati wa kuwahijumu na kuwadhuru Ahlul Bait (a.s). [82] Kwa upande mwingine, tukio la Karbala na unyonge wa Ahlul Bait uliamsha hisia za Waislamu na kuwafanya wawe karibu naye Zaidi. Jmabo hili liliunda fursa mpya kwake ya kusambaza ukweli wa Kiislamu na maarifa sahihi ya dini kwa mtazamo halisi wa Ahlul Bait (a.s), fursa ambayo haijawezekana katika vya Maimamu waliopita kabla yake. Katika kipindi cha Imamu Muhammad al-Baqir (a.s) kilichoambatana na fursa hiyo muhimu, kulionekana kiwango kikubwa mno cha Hadithi kilicho nukuliwa kutoka kwake (a.s). [83] Kulingana na maelezo ya Sheikh Mufid ni kwamba, Hadithi zilizo nukuliwa kutoka kwa Muhammad al-Baqir (a.s) kuhusiana na maarifa ya kidini ni nyingi mno, kiasi ya kwamba hakuna hata mtoto mmoja wa Imamu Hassan na Hussein (a.s) aliyeacha kiwango kama hicho cha urithi wa Hadithi. [84]

Ja'far bin Muhammad, anayejulikana pia kama Imamu al-Sadiq (a.s.), Imamu wa sita wa Shia, alikuwa mwana wa Imamu al-Baqir (a.s.) na Umm Farwa, binti ya Qasim bin Muhammad bin Abi Bakr. Alizaliwa tarehe 17 Rabi'u al-Awwal mwaka 83 Hijiria huko Madina. [85] Aliuawa shahidi na Mansur, Khalifa wa ukoo wa Banu Abbas, mwaka 148 Hijiria kupitia sumu [87] na akazikwa katika mava ya Baqi'i. [88]

Imamu Ja'far as-Sadiq, katika kipindi cha miaka 34 ya uimamu wake, [89] alipata fursa nzuri ya kueneza mafundisho ya Kiislamu kutokana na udhaifu wa utawala wa Bani Umayyah. Yeye alitumia udhaifu katika kueneza mafunzo ya dini kwa kadri ya uwezo wake. Imamu Ja'far as-Sadiq alikuwa ni mwanazuoni (Imamu) na mwalimu mashuhuri katika zama hizo, wanafunzi wake walijumuisha wanafunzi wengi wa Sunni na Shia. Juhudi zake ziliweza kutoa matunda ya wanafunzi wengi walibobea katika fani mbali mbali za elimu. [90] Inasemekana kwamba alikuwa na wanafunzi na wapokezi wa Hadithi wanao fikia zaidi ya watu 4,000. [91] Mingoni mwa wanafunzi walio orodheshwa ndani ya vyanzo mbali mbali kama vile; Zurara, Muhammad bin Muslim, Muuminu Taq, Hisham bin al-Hakam, Abaan bin Taghlib, Hisham bin Salim, Jabir bin Hayyan kwa upande wa Mashia. [92] Kutoka upande wa pili wa Ahl al-Sunna, kuna watu kama vile; Sufian al-Thauri, Abu Hanifa (mkuu wa madhehebu ya Hanafi), na Malik ibn Anas, kiongozi wa madhehebu ya Maliki. [93]

Sheikh Mufid alisema kwamba; Imamu Ja'afar al-Sadiq ndiye chanzo cha Hadithi nyingi zaidi miongoni mwa Maimamu kutoka ukoo wa Ahlu al-Bait (a). [94] Hii ndiyo sababu hasa ya wakati mwingine madhehebu ya Shia kujulikana kwa jina la madhehebu ya Ja'afariyyun. [95]

Musa bin Ja’afar, anaye julikana kwa umaarufu lakabu ya al-Kadhim au wakati mwengine kwa lakabu ya la Babu al-Hawaiji, alikuwa ni Imamu wa saba wa Shia Imamiyyah, naye ni mtoto wa Imamu Ja’afar aliyempata kupitia ndoa yake na bibi Hamida. Musa bin Ja’afar alizaliwa mnamo mwaka wa 128 Hijiria huko Abua, eneo lililopo kati ya mji wa Makka na Madina. [96]

Imamu al-Kadhim (a.s) alichukua nafasi ya uongozi wa jamii baada ya baba yake, kupitia wasia wa wazi kutoka kwa Imamu Jaafar (a.s.). [97] Kipindi cha Uimamu wa Imamu wa saba kilicho chukuwa muda wa miaka 35, [98] kiliambatana na uongozi wa makhalifa watatu wa utawala wa Bani Abbas, nao ni; Mansoor, Hadi, Mahdi na Haruna. [99] Kipindi hichi kwa upande wa ukhalifa wa Banu Abbasi kilikuwa ndio kipindi cha upeo wa nguvu katika ukhalifa wao na ni kipindi kigumu kwa Imamu al-Kadhim (a.s.) pamoja na Mashia wake. Katika kipindihichi Imamu alilazimika kuwa na taqiyya mbele ya serikali na pia aliwaagiza Mashia kufanya hivyo kwa ajili ya usalama wao. [100] Mnamo mwezi 20 Shawwal mwaka 179 Hijiria, wakati Haroun alipokwenda Madina akiwemo katika safari ya Hija, aliamuru Imamu Kadhim (a.s) afungwe huko Madina. Baada ya hapo Imamu akahamishwa kutoka jela ya Madina hadi Basra na kutoka Basra hadi Baghdad. [101] Mnamo mwaka 183 Hijiria Imamu Kadhim (a.s) alikiwa katika gereza la Baghdad, aliuawa kwa sumu kupitia mkono wa Sindi bin Shahik na kuzikwa katika mava inayo julikana kwa jina la “Maqabiru Quraishi” (Makaburi ya Mquraish) [102] ambalo kwa hivi sasa liko katika eneo lijulikanalo kwa jina la Kadhimaini nchini Iraq. [103]

Ali bin Musa bin Ja'afar, anayejulikana kama Imam Ridha (a.s) na Imamu wa nane wa kwa upande wa madhehebu ya Shia, na ni mtoto wa Imamu Musa al-Kadhim (a.s) kupitia mkewe ajulikanaye kwa jina la Najmah Khatun. Alizaliwa mnamo mwaka wa 148 Hijiria huko Madina na akafa mnamo mwaka 203 Hijiria akiwa na umri wa miaka 55 huko Tusi (Mash-had) nchini Iran. [104]

Imamu Ridha (a.s) alichukua madaraka baada ya kufariki baba yake, kwa amri ya Mungu na kwa wasia ulio usiwa na Imamu Musa al-Kadhim (a.s) juu ya Uimamu wake. [105]

Baada ya muda, Maamun, alipo ona maendeleo ya haraka ya Mashia na kwa ajili ya kuhifadhi ukhalifa wake, aliamua kumtilia sumu Imamu Ridha (a.s) na kumwondoa dunianai haraka iwezekanavyo, na hatimae kufa shahidi. [113]

Kuna Hadithi madhubuti na maarufu iliyo nukuliwa kutoka kwa Imamu al-Ridha (a.s), [114] inayoelezea tukio lililotokea wakati Imamu alipokuwa njia kutoka Nishapur akielekea Marwu. Hadithi hiyo inasema kwamba; Imam Reza (a.s) alipokuwa huko Marwu, Maamuni alipanga mikutano kadhaa ya majadiliano kati ya Imamu na viongozi wa dini na madhehebu mbali mbali, ambayo ilisababisha kudhihiri kwa upeo wa Imamu katika sekta ya elimu na maarifa. [115]

Muhammad bin Ali maarufu kama Imamu Jawad na Imamu Muhammad Taqi (a.s) ni Imamu wa tisa wa madhehebu ya Shia Ithnaashariyya. Yeye ni mwana wa Imamu Ali al-Ridha (a.s) na mama yake mzazi ni bibi Sabīqa Nuubiyya. Imamu Imamu Jawad (a.s) alizaliwa mnamo mwezi wa Ramadhani mwaka wa 195 Hijiria huko Madina. [116] na akafa mwaka wa 200 Hijiria huko Baghdad. [117] Baada kifo chake alizikwa karibu na babu yake ambaye ni Imamu wa Saba, katika “Makaburi ya Mquraish” huko Kadhimaini nchini Iraq. [118]

Imam Jawad (a.s) alichukua nafasi ya imamu akiwa na umri wa miaka minane [119] kupitia wasia wa baba yake. [120] Suala utoto wake (udogo wake kiumri) ulisababisha baadhi ya Waislamu wa madhehebu ya Shia kuwa na shaka juu ya Uimamu wake; baadhi yao waliamua kushikamana na kaka wa Imamu al-Ridha (a.s), aliye julikana kwa jina la Abdullah bin Musa, wakidhani kuwa yeye ndiye imamu. Wengine miongoni mwao walijiunga na kundi la “Waaqifiyyah واقفیه”, lakini wengi wao walikubaliana na uimamu Imam Jawad (a.s). Walifanya hivyo baada ya kumjaribu na kumtahini kieleimu, pia kwa kuzingatia amri na wasia wa Imamu Ali al-Ridha (a.s) juu ya. [121] Kipindi cha Uimamu wake kilicho dumu kwa muda wa miaka kumi na saba, [122] kiliambatana na ukhalifa wa Maamuni na Mu'utasim. [123]

Maamun mnamo mwaka 204 Hijiria alimwita Imamu Jawad kwenda mjini Baghdad, mji ambao kwa wakati huo ulikuwa ndio mji mkuu wa ukhalifa. Alifanya hivyo kwa dhamira kumweka chini ya uangalizi wake, na kwa nia ya kumuza binti yake aitwaye Umm al-Fadhli. [124] Baada ya muda Iamu Jawad (a.s) alirudi Madina na akaishi Madina hadi mwisho wa ukhalifa wa Maamuni. Baada ya kifo cha Maamuni, Mu'utasim alichukua mamlaka ya ukhalifa na mnamo 200 Hijiria akamwita Imamu kwenda Baghdad, na akamweka chini ya uangalizi wake. Hatimae kupitia uchochezi wa Mu’utasim Imamu Jawad (a.s) akatiliwa sumu na kuawa kupitia mkono wa mkewe. [125]

Ali bin Muhammad maarufu kama Imamu Hadi au Imam Ali al-Naqi (a.s), ni Imamu wa kumi wa Mashia, Naye ni mtoto wa Imam Jawad kupitia mkewe aitwaye Samanah Maghribiyyah. Imamu Hadi (a.s) alizaliwa mnamo mwaka 212 Hijiria katika eneo linaloitwa Swaryaa karibu na mji wa Madina, [126] na aalifariki mnamo mwaka 254 Hijiria huko Samarraa [127] kupitia sumu aliyopewa na al-Mu'utazzu Billahi, Khalifa wa Banu Abbasi. [128]

Imam Hadi (a.s) alishika nafasi ya Uimamu wa Shia kwa muda wa miaka 33 (220-254 Hijiria). [129] Kipindi cha Uimamu wake kilikwenda sambamba na utawala wa Makhalifa sita wa Bani Abbasi, ambao ni; al-Mu'utasim, al-Wathiq, al-Mutawakkil, al-Mansur, al-Musta'inu na al-Mu'utazzu. [130]

Al-Mutawakkil alimwita Imam Hadi (a.s.) kutoka Madina kwenda Samarraa mnamo mwaka 233 Hijiria, [131] kwa nia ya kumweka chini ya uangalizi wake, [132] naye akabaki huko hadi mwisho wa maisha yake. [133] Baada ya kifo cha al-Mutawakkil; al-Mansur, al-Musta'inu na al-Mu'utazzu walichukua madaraka na Imam Hadi (a.s) aliuliwa kwa sumu katika kipindi cha ukhalifa wa al-Mu'tazzu. [134]

Imam Hadi (a.s) alitumia njia dua na ziara mbali mbali (sala na salamu) ili kuwafundisha na kuwafahamisha Mashia wake mafunzo mbali mbali ya dini ya Kiislamu. [135] Ziaratu al-Jamiah al-Kabirah, ni mojawapo ya dua muhimu za Mashia, zilizo pokewa kutoka kwake (a.s). [136]

  Hassan bin Ali (a.s) anayejulikana kwa jina la Imamu Hassan Askari (a.s), ni Imamu wa 11 wa Mashia wanao amini Maimamu Kumi na mbili, yeye ni mtoto wa Imamu Hadi (a.s) kupitia mkewe aitwaye bibi Hadithu. Hassan bin Ali (a.s) ni mzaliwa wa Madina, aliye zaliwa mwaka wa 232 Hijiria. [138] Mwaka wa 260 Hijiria [139], Imamu Hassan Askari alipewa sumu na kuuawa kishahidi kupitia njama za ukhalifa wa Bani Abbasi. [140] Baada kifo chake alizikwa nyumbani kwake huko Samarra, karibu na kaburi la baba yake. [141] Imamu wa 11, kwa mujibu wa maelekezo na wasia wa baba yake, alishika nafasi ya Uimamu baada ya kifo cha baba yake. Katika Uimamu wake ulio chukuwa kipindi cha miaka sita, [142] aliishi sambamba na zama za Muutaz, Muhtadi na Mu’utamidu Abbasi. [143] Imamu aliishi chini ya usimamizi na uangalizi wa makhalifa wa Banu Abbasi huko Samarraa na alifungwa mara kadhaa kwa amri yao. [144] Kulingana na usemi wa wanazuoni wengine ni kwamba; kubaki kwake mjini Samarra kwa muda mrefu kiasi hicho ilikuwa ni aina Fulani ya kuwekwa kizuizini na kuwekwa kuwekwa chini ya uangalizi wa khalifa wa wakati huo. Jambo hili lilimfanya aishi na makhalifa kwa mfumo wa “taqiyya” maishani mwake. 146] Kama walivyo wafanya Maimamu kadhaa wa kabla yake, naye pia alikuwa akiwasiliana na Mashia wake kupitia mtandao maalumu wa mawakala. [147] Inasemekana kwamba; shinikizo la ukali wa makhalifa wa wakati huo, kwa upande mmoja, lilitokana na ongezeko la idadi ya mashie pamoja na ongozeko la nguvu za Mashia. Kwa upande mwingine, pia uwepo wa dalili zinazo ashiria kuwepo kwa mtoto wa kiume wa Imamu wa 11, ambaye alihesabiwa kuwa ndiye Mahdi aliyeahidiwa kuja kusimamisha uadilifu, lilipelekea khofu kwa makhalifa hao na kuwafanya wawe na tahadhari zaidi [148]  

Neno Askari linatokana na neno la Kiarabu “عسکری” lenye maana ya kambi ya kijeshi. Na kwa kuwa Imamu Hassan na baba yake (Imamu Hadi) walikuwa kifungoni katika ya kijeshi, hii ilipelekea Maimamu hawa kuitwa Askaraini “عسکرین” kwa maana ya wanakambi wawili, au kwa lungha nyengine ni wafungwa wawili wa kambini. [149]

Muhammad bin Hassan, anayejulikana kwa jina la Imam Mahdi na Imam Zaman (a.s), ni Imamu wa kumi na mbili na wa mwisho wa madhehebu ya Shia Ithna Ashari, naye ni mwana wa Imamu Askari (a.s) na mama yake ni bibi Narjis Khaatun, kwa jinsi ya vielelezo vya kihistoria, yeye alizaliwa mwezi wa Shaban mwaka 255 Hijria katika mji wa Sammara. [150] Imamu Mahdi alichukua uongozi akiwa na umri wa miaka mitano. [151] Mtume (s.a.w.w) pamoja na Maimamu (a.s), wote kwa pamoja walithibitisha Uimamu wake. [152] Alikuwa amefichwa kutoka mbele ya macho watu hadi alipouawa baba yake mnamo mwaka 260 Hijiria. Katika kipindi chote hicho, hakuna aliyeweza kukutana naye isipokuwa baadhi tu ya watukufu wa Kishia. [153] Baada ya kuuawa kwa baba yake -kwa amri ya Mungu- alitoweka kutoka machoni mwa watu wote. Aliishi katika “Ghaiba ndogo” kwa karibu na miaka sabini. Katika kipindi hichi alikuwa akiwasiliana na Mashia kupitia manaibu wake wanne maalumu. Kwa kuanza kwa “Ghaiba kubwa” iliyo anza mnamo mwaka 329 Hijria, mawasiliano ya Shia na Imamu kupitia manaibu maalum yalimalizika. [154] Kwa mujibu wa maelezo ya Hadithi; wakati wote wa kutokuwepo Imamau Zamani (Imamu Mahsdi) (a.s), Mashia wanahimizwa na kupewa sisitizo la kusubiri zama za kudhihiri kwa Imamu wa Zama (Imamu Mahdi) (a.s). Jambo hili la kusubiri linachukuliwa kuwa ni mojawapo ya matendo bora zaidi ya amali za mwanadamu. [155] Mashia kwa kuzingatia maelezo ya Hadithi zinazo husiana na kudhiri kwake, wanaamini kwamba; [156] baada ya kudhihiri Imamu Mahdi (a.s), jamii ya Kiislamu itajawa na haki na uadilifu, na neema itaenea kila mahala. [157] Kuna Hadithi nyingi mno katika vyanzo mbali mbali, zinazo elelezea ishara na dalili za kudhiri kwa Imamu Mahdi (a.s). [158]

Waislamu wa madhehebu ya Sunni hawakubaliani na nadharia ya Uimamu wa Maimamu wa madhehebu ya Shia Ithna Ashari; ya kwamba wao ndiwo warithi wa bwana Mtume (s.a.w.w), [159] ila wana mahaba maalumu juu yao. [160] Kulingana na Hadithi itokayo kwa bwana Mtume (s.a.w.w), iliyosimuliwa katika vyanzo vyao, ni kwamba; watu wa Mtume walio faradhishwa kuwapenda kulingana na amri ya Ayatu al-mawaddaالمودة  آیة (Aya ya mapenzi), [161] ni: Ali (a.s), Fatima (a.s), pamoja na kizazi chao. [162] Fakhru al-Din al-Razi, mfasiri na mwanafalsafa wa madhehebu ya Sunni wa karne ya sita Hijria, ameona kuwa; Kwa mujibu wa Aya Ayatu al-mawaddaالمودة  آیة, Hadithi, sala na salamu za Mtume na Aali zake katika tahiyatu ya kila sala pamoja na nyenendo (sira) za bwana Mtume (s.a.w.w), hayo yote yana ashiria ulazima wa kuwapenda kina Ali (a.s), Fatima (a.s), na kizazi chao kwa jumla. [163]

Baadhi ya wanazuoni wa madhehebu ya Sunni walikwa na kawaida ya kutembelea makaburi ya Muimamu wa Kishia na kuomba dua pamoja na shufaa kwa jaha ya Mauimamu hao. Miongoni mwa walio kuwa kawaida hiyo ni Abu Ali Khallal, mwanazuoni wa madhehebu ya Sunni wa karne ya tatu Hijria, ambaye kwa kauli yake alisema kwamba; kila wakati alipokuwa na shida, alikwenda kutembelea kaburi la Musa bin Ja’afar (a.s) na kumwomba msaada, na hatimae matilaba yake yalikamilika. [164]

Imepokewa kutoka kwa Abu Bakar Muhammad ibnu Khuzaimah, mwanafaqihi, mpokezi Hadithi, na mfasiri wa madhehemu ya Sunni wa karne ya tatu na ya nne Hijria kwamba; mara nyingi alikwenda kumtembelea kaburi la Imam Ridha (a.s) na heshima unyenyekevu wake kwenye kaburi hilo, liliwafanya wengine kumstaajabia. [165]

Ibn Hibban, mpokezi Hadithi wa madhehebu ya Sunni wa karne ya tatu na ya nne, alisema kwamba; wakati alipokuwa mjini Tusi, kila wakati alipokuwa na shida, alikwenda kumtembelea Ali bin Musa al-Ridha (a.s) (kaburini kwake) na kuomba shida zake, na bila matilaba yake yalikubaliwa na shida zake zilitatuka. [166]

Kulingana na kauli ya bwana Ja'afar Subhani, ni kwamba; wengi wa wanazuoni wa Kisunni wamekubali mamlaka ya kidini na kitaaluma ya Maimamu wa Shia (A.S.). [167]

Kwa mfano, imepokewa kutoka kwa Abu Hanifa, mwanzilishi wa madhehebu ya Hanafi, akisema kwamba; sikuona mtu yeyote mwenye elimu ya sheria ya kumpindukia na kumpiku Ja'afar bin Muhammad (a.s). [168]

Kauli kama hii pia imepokewa kutoka kwa Muhammad bin Muslim bin Shihab al-Zuhri, mmoja wa Taabiina (wafuasi wa Masahaba), mwanafiqhi, na mpokezi wa Hadithi wa madhehebu ya Sunni wa karne ya kwanza na ya pili ya Hijria, kuhusiana na Imamu Sajjad (a.s). [169]

Abdullah bin 'Ataa Makkiy, mmoja wa wapokezi wa Hadithi wa madhehebu ya Sunni na sahaba wa Imamu Baqir (a.s), alisema: "Sijawahi kuona wanazuoni wameporomoka mabega na kudumaa mbele ya mtu yeyote yule, kama nilivyo waona mbele ya Muhammad bin Ali (a.s). Nilimwona Hakim bin Utaiba -mmoja wa wanazuoni wakubwa wa Kufa- amekaa (amekunyaa) mbele yake kama mwanafunzi tu asiyekwa na upeo wa elimu." [170]

Kuna vitabu vingi vilivyo andikwa na wafuasi wa madhehebu ya Sunni pmoja na Shia, kuuhusiana na wasifu wa Maimamu wa Shia na sifa zao mahususi.

Seti ya vitabu vya Shia

Miongoni mwa vitabu vya wanazuoni wa Shia kuhusu wasifu wa Maimamu na sifa zao, ifuatavyo:

Baadhi ya vitabu vya Wasunni kuhusu maisha na sifa za Maimamu 12 ni kama ifuatavyo: