Wakuu wa Bani Israil

Wakuu wa Bani Israil au watawala wa jadi (watemi) (Kiarabu: نُقَباء بني إسرائيل) ni wawakilishi na wajumbe 12 kutoka katika makabila 12 ya Bani Israil (watoto wa Nabii Ya’qub) ambao walichaguliwa na Nabii Mussa (a.s) kwa amri ya Mwenyezi Mungu. Jukumu lao lilikuwa ni kulinda agano na ahadi ya Mwenyezi Mungu aliyoichukua na kuiweka kwa Bani Israil. Watemi na viongozi hao wa jadi walikuwa na jukumu la kukusanya taarifa za kaumu dhalimu katika safari ya kuelekea Baytul-Muqaddas. Nabii Mussa (a.s) aliwataka taarifa watakazopata wasizitoe kwa kaumu zao. Hata hivyo akthari yao walikiuka na kukhalifu agizo hilo.

Katika vyanzo vya pande mbili (Masuni na Mashia) kumenukuliwa hadithi kutoka kwa Mtume (s.a.w.w) ambayo imetambua idadi ya warithi na viongozi baada yake ni 12 na wametambuliwa kuwa idadi yao ni sawa na idadi ya watemi na viongozi wa jadi wa Bani Israil. Hadithi hizi ni mashuhuri kwa jina la hadithi za makhalifa 12. Maulamaa wa Kishia huzitumia hadithi hizi kwa ajili ya kuthibitisha Uimamu wa Maimamu Kumi na Mbili.

Wakuu 12; wawakilishi wa Nabii Mussa (a.s)

Wakuu 12 au viongozi wa jadi ni wawakilishi wa Nabii Mussa (a.s) katika kaumu zao [1] ambapo kwa mujibu wa baadhi ya hadithi waliteuliwa na Nabii Mussa 9as) kwa amri ya Mwenyezi Mungu. [2] Wafasiri wanasema kuwa, watemi hao ni kutoka katika makabila 12 ya Bani Israel au Mitume kutoka Bani Israel (watoto wa Nabii Ya’qub) [3] ambapo alichaguliwa mwakilishi mmoja kutoka katika kila kabila. [4]

Wawakilishi hao ni watemi na shakhsia wakubwa wa kaumu zao [5] na wana satwa na ushawishi kama ambavyo wana nafasi maalumu baina ya watu na katika makabila yao. [6] Katika baadhi ya vitabu vya tafsiri watu hawa wametambulishwa kuwa ni viongozi wa kaumu zao, [7] mkuu [8] na hata mfalme. [9] Kuna kundi pia ambalo linaamini kwamba, shakhsia na viongozi hao 12 baadaye waliteuliwa kuwa Mitume. [10] Kuna wengine ambao wametaja daraja yao kuwa ni kubwa zaidi, wamewatambua kuwa watu waliokuwa na kitabu zaidi ya Mtume wa kawaida na chini ya Ulul Azm (Mitume watukufu watano). [11]

Imekuja katika Aya ya 12 ya Surat al-Maida:

((وَلَقَدْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثَاقَ بَنِي إِسْرَائِيلَ وَبَعَثْنَا مِنْهُمُ اثْنَيْ عَشَرَ نَقِيبًا وَقَالَ اللَّهُ إِنِّي مَعَكُمْ لَئِنْ أَقَمْتُمُ الصَّلاةَ وَآتَيْتُمُ الزَّكَاةَ وَآمَنتُم بِرُسُلِي وَعَزَّرْتُمُوهُمْ وَأَقْرَضْتُمُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا لّأُكَفِّرَنَّ عَنكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَلأُدْخِلَنَّكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ فَمَن كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ مِنكُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاء السَّبِيلِ ;

Na Mwenyezi Mungu alifanya agano na Wana wa Israili. Na tukawateulia kutokana nao wakuu kumi na mbili. Na Mwenyezi Mungu akasema: Kwa yakini Mimi ni pamoja nanyi. Mkisali, na mkatoa Zaka, na mkawaamini Mitume wangu, na mkawasaidia, na mkamkopesha Mwenyezi Mungu mkopo mwema, hapana shaka nitakufutieni maovu yenu na nitakuingizeni katika mabustani yapitayo mito kati yake. Lakini atakaye kufuru miongoni mwenu baada ya hayo bila ya shaka atakuwa amepotea njia iliyo sawa)).

Katika Aya hii Mwenyezi Mungu anaonyesha kuwa, wakuu hawa 12 waliteuliwa miongoni mwa Bani Israil. Hata hivyo Qur’an haijabainisha wazi nafasi na daraja yao. [12] Wafasiri wana mitazamo tofauti kuhusiana na hili. [13]

Kufananisha viongozi wa Baada ya Mtume na wakuu wa Bani Israil

Katika hadithi iliyonukuliwa kutoka kwa Mtume (s.a.w.w) imetambua idadi ya warithi na viongozi baada yake ni 12 na wametambuliwa kuwa idadi yao ni sawa na idadi ya watemi na viongozi wa jadi wa Bani Israil. [14] Majimui ya hadithi hizi ni mashuhuri kwa jina la Hadithi za makhalifa 12 na wote wametambulishwa kuwa ni kutoka kwakabila la kureshi. [15 Maulamaa wa Kishia huzitumia hadithi hizi kwa ajili ya kuthibitisha Uimamu wa Maimamu Kumi na Mbili. [16] Kwa mujibu wa hadithi nyingine, Mtume ametambua hatima ya kaumu yake kama ya kaumu ya Bani Israil. [17] Kadhalika katika bai ya Aqaba,m Mtume (s.a.w.w) aliteua wakuu 12 miongoni mwa ansar ili wawe wawakilishi wake mjini Madina. [18]

Sayyid Muhammad Hussein Tabatabai katika tafsiti yake ya al-Mizan ameshabihisha Nuqaba (wakuu) na Ulul-amri (wenye mamlaka) katika dini ya Uislamu na kuwatambua kuwa wao ni marejeo ya masuala ya dini na dunia ya Bani Israil. [19]

Jukumu la wakuu 12 wa Bani Israil

Kwa mujibu wa Aya za Qur’an, nuqabaa (wakuu) na watemi wa Bani Israel walikuwa na jukumu la kulinda agano na ahadi ambayo Mwenyezi Mungu aliichukua kutoka kwa Bani Israil. [20] Kadhalika waliamrishwa na Nabii Mussa (a.s) kusafiri na kwenda Baytul-Muqaddas [21] ili wakakusanye taarifa za kaumu dhalimu [22] ambazo zilikuwa zikishi katika ardhi ya Kan’an, [23] Shamat au Sham [24] (eneo kubwa lililokuwa likijumuisha Syria, Lebanon, Jordan na sehemu ya ardhi ya Palestina, au eneo la Ariha katika Sham. [25] Baada ya kusajili kile walichokishuhudia walirejea kwa Nabii Mussa (a.s) na kuzungumzia adhama ya wakazi wa maeneo hayo, [26] nabii Mussa aliwataka wasisimulie hayo kwa kaumu zao na wajiepushe na kuwatisha, [27], lakini ukiondoa wawili tu miongoni mwao, [28] au watano, [29, waliobakia wote walikengeuka agizo na amri ya Nabii Mussa (a.s).

Majina ya wakuu wa Bani Israil

Tha’alabi, mmoja wa wafasiri wa Qur’an tukufu wa Ahlu-Sunna ametaja katika tafsiri yake majina ya wakuu 12 wa Bani Israel ambao ni:

1. Shamil bin Ran.
2. Shaqat bin Huri.
3. Caleb bin Jephunneh.
4. Maqail bin Yusuf.
5. Jishua bin Nun.
6. Qantum bin Arqun.
7. Madi bin Adi.
8. Jadi bin Qamin.
9. Bianun bin Mulkia.
10. Naftali Mahar bin Vaqsi.
11. Hama’il bin Haml.
12. Sabur bin Mulkia.[30]

Katika baadhi ya vyanzo vingine majina ya wakuu 12 wa Bani Israil yamenukuliwa yakiwa na tofauti kidogo. [31].